Neden kabus görürüz? Kabuslardan nasıl kurtulmalı? Gece yarısı gördüklerinizden dolayı dehşet içinde uyanmanız sık sık olur. Bir psikologla konuştuk ve kâbusların neden ortaya çıkabileceğini ve onlardan nasıl kurtulabileceğimizi öğrendik.
Hiç kimse kabuslardan muaf değildir. Yetişkinler ve çocuklar, erkekler ve kadınlar, çeşitli meslek ve aile durumlarındaki insanlar kâbus görebilirler. Gecenin bir vakti soğuk terler içinde uyanmamak için öncelikle kabus görmenizin nedenini anlamanız gerekir. Kötü rüyaların birçok nedeni olduğu ve bazılarının üstesinden gelmenin çok kolay olduğu ortaya çıkmıştır.
Neden kâbus görürüz?
Kabusların birçok nedeni olabilir. Korkutucu rüyalar genellikle fiziksel veya ruhsal rahatsızlıklardan kaynaklanır.
- Fiziksel rahatsızlık: Havasızlık, rahatsız bir yatak, yüksek sesli müzik, parlak ışıklar, aşırı yemek yeme (özellikle alkolle birlikte), aşırı çalışma gibi faktörler kabuslara neden olabilir.
- Yüksek ateş: Hastalık sırasında ateş de kötü rüyalara sebep olabilir.
- Hastalıklar: Migren, bronşit, bronşiyal astım gibi hastalıklar kötü rüyalara neden olabilir. Kişisel dram veya aşırı durumların yol açtığı şiddetli stres: Eğer bir sorunu çözemiyorsanız veya uzun süredir yaşadığınız psikolojik travmayı ya da hakaretleri unutamıyorsanız, bilinçaltınız geceleri kâbuslar şeklinde size bunu bildirebilir.
- Meslek: Kan, ölüm ve vahşetle karşılaşan kişiler (doktorlar, askerler) ve güçlü bir hayal gücüne sahip yaratıcı mesleklerin temsilcileri kâbuslarla karşılaşabilirler. İşte bu yüzden hiç kimse kâbuslardan muaf değildir.
Kâbus görüyorsanız ne yapmalısınız?
Uykunuzda düzenli olarak korku filmi “izlemeniz”, alışkanlıklarınızı ve yaşam tarzınızı gözden geçirmeniz için bir sebeptir. Öncelikle sağlıklı ve dinlendirici bir uyku için konforlu bir ortam yaratın:
Akşamları temiz havada yürüyüşe çıkın. Dinlendiğiniz odayı iyi havalandırın. Geceleri aşırı yemek yemeyin ve alkol almayın (yatmadan en az üç saat önce), sinir sistemini yatıştırmak için bitki çayı içmek daha iyidir. Rahatlatıcı banyolar yapın. Televizyonu kapatın ve hoş, sakin bir müzik açın. Korku filmi izlemeyin: Korku ve tehlike duygusu bilinçaltına yerleşir. Dikkatinizi dağıtan veya sizi rahatsız eden nesneleri odadan çıkarın.
Kâbuslardan nasıl kurtulurum?
Kâbuslar sadece kötü bir rüya değil, aynı zamanda hayatınız ve deneyimleriniz hakkında faydalı bilgilerin hazinesidir. Bu nedenle kâbuslardan kurtulmak için öncelikle kötü rüyanın içerdiği kaygı ve endişelerin nedenlerine ilişkin mesajı çözmeye çalışmanız gerekir.
İşte bu görevin üstesinden gelmenize yardımcı olacak yedi ipucu:
- Rüyayı detaylı bir şekilde anlatın Rüyanızı birinci tekil şahıs ve şimdiki zaman kipinde ayrıntılı olarak anlatın. Örneğin: “Cam bir merdivenden aşağı koşuyorum. Birdenbire bir çatlak görüyorum. Basamaklar ayak altında gıcırdamaya başlıyor…” Duygularınıza ve düşüncelerinize dikkat edin. Örneğin: “Korkuyorum, çünkü çarpacağımı düşünüyorum. İlginçtir ki, çatlak basamaklar boyunca çok güzel bir şekilde yayılmaya başladı.” Şimdi duygularınızı, hayatınızda gerçekleşen güncel olaylarla ilişkilendirin. Örneğin: “İş değiştirmeyi düşünüyorum ama işi bırakmaktan çok korkuyorum. Ama rüya sayesinde kendimi yeni bir alanda denemenin çok ilginç olduğunu fark ediyorum. Artık korkumu değil, ilgimi düşüneceğim.” Görüldüğü gibi kâbus, içimdeki şüpheyi gidermeye yardımcı oldu: İş değiştirmek istiyorum ama korkuyorum. Rüya, harekete geçmek için motivasyon bulmama yardımcı oldu!
- Rüyanın sonunu düşünün Eğer aniden uyandıysanız ve kâbusun sonunu izlemediyseniz (ya da hatırlamıyorsanız), o zaman onu uydurmayı deneyin. Bu rüyadaki eylemin nasıl bitmesini istediğinizi birinci şahıs olarak yazın veya yüksek sesle söyleyin. Gerçek şu ki, ruhumuz eksikliğe tahammül etmez. Eğer eylemi hayalinizde bile olsa tamamlarsanız, kaygınız önemli ölçüde azalacaktır.
- Kâbusunuzu çizin Analiz edin: Bu resim ne anlatıyor? Bu çizim ne mesaj veriyor? Çizimi kime göstermek istersiniz? Kimden destek almak istersiniz? Tüm bu eylemler, kaygıyı azaltmanıza ve kötü rüyaların nedenlerini anlamanıza yardımcı olacaktır.
- Bir kâbusta ezoterik anlamlar aramayın Rüyaların sadece beyninizin faaliyetinin bir ürünü olduğunu unutmayın. Kâbuslarınızda büyülü veya ezoterik anlamlar aramayın. Kâbus sırasında ruhunuzun bilinçaltı kısmı, gerçek hayatta yaşadığınız zor duygularla başa çıkmaya çalışır.
- Uyku hijyenine dikkat edin Aynı saatte yatağa girin. Dengeli beslenmeye dikkat edin, son öğün yatmadan 2-4 saat önce olmalıdır. Fiziksel ve ruhsal stresin de yatmadan 2-4 saat önce tamamlanması gerekir. Yatmadan önce kısa bir yürüyüş yapın, temiz hava alın. Karanlık, serin ve iyi havalandırılmış bir odada uyuyun. Rahat bir yatak ve yastık kullanın, rahat kıyafetler giyin.
- Berrak rüya görmeyi öğrenin Berrak rüya, kişinin rüya gördüğünün farkında olduğu ve rüyanın gidişatını etkileyebildiği bir durumdur. Uykunuzu kontrol ederek kâbusunuzu “yeniden yazabilirsiniz”.
- Bir uzmana danışın Eğer kâbuslarınız sürekli tekrarlıyorsa veya ruh sağlığınızı etkiliyorsa, bir psikoterapist veya psikiyatristten yardım almanız önemlidir.
Kâbus Gördüğünüzde Beyninize ve Bilincinize Ne Olur?
Kâbus sırasında hipotalamus-hipofiz-adrenal sistemi uyarılır, oysa uyku sırasında bu sistemin gevşemesi gerekir. Ancak kâbus gördüğünüzde bu sistem devreye girer ve stres hormonları üretmeye başlar. Bunun sonucunda tüm duyular gerginleşir: terleme ortaya çıkar, kalp daha hızlı atmaya başlar, çene ve yumruklar sıkılır vb. Böylece vücut tam olarak dinlenemez.
Ancak ruh için rüyalar, hatta kâbuslar bile uyum sağlayıcı bir işlev görür. Ruhun bilinçdışı kısmı, kişinin gerçek hayatta yaşayamadığı zor duygularla baş etmeye çalışır. Örneğin kaygı, utanç, suçluluk, çaresizlik, keder ve tiksinti.
Kâbus Görüyorsanız Bir Uzmandan Yardım Almalı mısınız?
Evet. Öncelikle, kâbuslarla birlikte görülen ruhsal bir rahatsızlığın olup olmadığını belirlemek için bir psikoterapist veya psikiyatriste başvurmalısınız. Daha sonra, kâbusun içerdiği psikolojik bileşeni ele almak için bir psikoloğa (veya psikoterapiste) danışmalısınız.
Bol Bol Spor Yaparak, Deliksiz Uyuyarak Kâbuslardan Kurtulmak Mümkün mü?
Bu yöntem herkes için işe yaramaz. Yoğun antrenmanlardan sonra bazı insanlar bütün gece “bayılır”. Ancak bazıları için fiziksel aktivitenin uyarıcı bir etkisi vardır; bu kişiler yorgunluktan dolayı uykuya dalmakta zorlanır. Her şey bireyseldir. Ancak resmi uyku hijyeni kılavuzlarında, yoğun egzersizin yatmadan 2-4 saat önce tamamlanması gerektiği belirtilmektedir.
Kâbuslardan Kurtulmak İçin Psikolog veya Psikoterapist Sakinleştirici Yazabilir mi?
İlaçlar yalnızca psikoterapist veya psikiyatrist tarafından reçete edilebilir. Psikolog doktor değildir; dolayısıyla ilaç yazma yetkisi yoktur.
Eğer doktor, kâbusların ruhsal bir rahatsızlığın belirtisi olduğuna karar verirse, altta yatan hastalığı tedavi edecektir. Böylece kâbuslar da rahatsız edici bir semptom olarak sona erecektir. Kâbuslar genellikle kaygı, panik, depresif bozukluklar ve travma sonrası stres bozukluğuna eşlik eder. Bu rahatsızlıkların tedavisinde sakinleştiriciler (uzun süreli değil, en fazla bir ay) ve SSRI grubundaki modern antidepresanlar (uzun süreli, altı ay ve üzeri) kullanılır.
Kaynaklar:
- Schroedl M., Kuester O., Spohn A., Victor A. Ateşli Rüyalardaki Tuhaflıklar: Bir Anket Çalışması. Uluslararası Rüya Araştırmaları Dergisi.
- Gieselmann A. Kâbus Bozukluğunun Etiyolojisi ve Tedavisi: Güncel Durum ve Gelecek Beklentileri.
- Stephanie A., Högl B. Kâbus Bozukluğu ve İzole Uyku Felci. Nöroterapi.
- Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi. Daha İyi Uyumak İçin Neler Yapmalısınız?